پرش ذهنی و راهکارهای مقابله با آن
پرش ذهنی و راهکارهای مقابله با آن
فرض کنید در حال درس خوندن هستید. همینطور که کتاب رو دستتون گرفتید و دارید مطالعه می‌کنید یهو این افکار به ذهنتون هجوم میارن: «باید عادت کنم شبا زود بخوابم. اگه روز کنکور دیر برسم سر جلسه امتحان نابود میشم. کنکور هم که افتاده وسط جام جهانی. نمی‌دونم کدوم بازی‌ها بعد از جام جهانی هست. اصلا ساعت پخش بازی‌ها کی بود؟ اگه این دفعه از گروهمون صعود کنیم چی میشه» و…
اتفاقی که براتون توصیف کردم فقط یک نمونه از پرش ذهن هست. پرش ذهن از نظر علمی الگوهای تکرار شونده از افکار هستند. پرش ذهن ممکنه یک پاسخ عصبی به مسائل ناگواری باشه در گذشته برای شما اتفاق افتاده. از طرفی می‌تونه به علت نگرانی از چیزی باشه که قرار هست در آینده اتفاق بی‌افته (مثل مثال بالا).
به هر حال پرش ذهن در اثر فشار روحی و روانی بوجود میاد. وقتی افراد دچار پرش ذهن میشن ممکنه افکار یا خاطراتی به صورت تصادفی به ذهنشون برسه. مثلا خاطراتی از زمان‌ها و مکان‌های متفاوت و بدون هیچ ارتباط منطقی با هم. یا ممکنه شبیه مثال بالا یک سلسله از افکار پشت سر هم و بدون اینکه به جمع‌بندی خاصی برسن از ذهن گذر کنن. تو این حالت ممکنه حتی متوجه گذر زمان نشید. یک مرتبه به خودتون بیاید و ببینید از برنامه‌ای که داشتید عقب افتادید.
وقتی سیل افکار به ذهن هجوم میارن انرژی رو تخلیه می‌کنن. در این حالت عملا زندگی شما در زمان حال متوقف میشه. در حالت‌های شدیدتر، سیل افکار می‌تونه به صورت یه حلقه در ذهن شما باشه، طوری که فرار از اون به نظر دشوار میاد. یعنی مدام ذهن شما از فکری به خاطره‌ای و از خاطره‌ای به خاطره‌ی دیگه پرش می‌کنه.
برای خیلی‌ها این حالت موقع خواب اتفاق میوفته و باعث بی‌خوابی میشه.
راهکارها:
1- محل مطالعه:
اولین عامل مؤثر در مطالعه، محلی است که می‌خواهید در آن مطالعه کنید. محیط آشنای یک اتاق موجب تمرکز بیشتر می‌شود؛ چون لوازم آن اتاق هر روز پیش چشم شماست و کم‌تر توجهتان را به خود جلب می‌کند. باید خود را از دنیای خارج جدا کنید و اتاقی مجزا با نور و حرارت مناسب داشته باشید و هر چه نیاز دارید در دسترس باشد.
2- زمان مطالعه:
تعیین زمان مطالعه برای هر کس متفاوت است. بعضی شب زود می‌خوابند و صبح زود بیدار می‌شوند و مطالعه میکنند. بعضی شب تمرکز بیش‌تری برای مطالعه دارند. تعیین زمان مطالعه و کشف زمان مناسب، به خود شما بستگی دارد. با پیدا کردن زمان مناسب مطالعه می‌توانید درس‌هایی که تمرکز بیش‌تری دارند در ساعتی که متمرکزتر هستید مطالعه کنید و در ساعات دیگر شبانه‌روز از روش‌های دیگر مانند مشاهده‌ی DVD، مطالعه از سایت کانون، تست آنلاین، آزمون گرفتن از خود یا مطالعه‌ی درس‌هایی که نیاز چندانی به تمرکز ندارند بهره ببرید.
3- قدرت نه گفتن:
به دوستان، اطرافیان، برنامه‌های تلویزیونی، تلفن همراه، شبکه‌های مجازی و هر چه شما را از مطالعه دور می‌کند و باعث وسوسه‌ی مطالعه نکردن می‌شود، نه بگویید. این عوامل مزاحم را حذف، دور یا کمرنگ کنید. اگر این اراده در کسی قوی نیست باید هنر نه گفتن را در خودش تقویت کند.
4- افکار مثبت:
یادگیری ثمربخش زمانی رخ می‌دهد که از خودتان تصویر مثبتی داشته باشید. مرتباً با خود تکرار کنید که «می‌توانم، می‌دانم، می‌خواهم، انجام می‌دهم، باید انجام دهم» خودپنداری مثبت، میل یادگیری را افزایش می‌دهد.
5- به سؤالات آماده پاسخ دهید:
قبل از شروع مطالعه، تست بزنید یا به نمونه‌سؤالات امتحانی پاسخ دهید. این کار باعث می‌شود مغز فعالانه مطالعه کند و به دنبال پاسخ بگردد و به طور عمیق درگیر مطالعه شود.
6- تندخوانی:
هر چه تندتر بخوانید ذهن مجبور است تمرکز بیش‌تری داشته باشد. اگر کند بخوانید ذهن فرصت اضافی می‌آورد و پرت می‌شود. ذهن می‌تواند در دقیقه هزاران کلمه را از خودش عبور دهد. از تمام پتانسیل ذهن استفاده کنید و به آن فرصت ندهید.
7- عبارت‌خوانی:
به جای خواندن کلمات، عبارات و جملات را بخوانید. در این حالت باید سرعت خواندن شما معادل سرعت اندیشیدن شما باشد؛ بنابراین ذهن فرصتی برای پرش و حواس‌پرتی پیدا نمی‌کند.
8- اجمالی خواندن:
در این حالت مطالب را سازمان‌دهی‌شده مطالعه می‌کنید؛ یعنی از جزئیات صرف نظر می‌کنید و نکات اساسی را مطالعه می‌کنید. در این حالت سؤالات زیادی برای ذهن به وجود می‌آید و دقت شما افزایش پیدا می‌کند.
9- تجسسی خواندن:
در این حالت انواع سؤالات جزئی و کلی را طرح و عمیق مطالعه می‌کنید تا به پاسخ سؤالات برسید. در این روش علاوه بر افزایش تمرکز، درک عمیق‌تری از معانی و مفاهیم کتاب نیز خواهید داشت.
10- آغاز سریع: به محض نشستن پشت میز مطالعه:
مطالعه را شروع کنید. فرصت ندهید که قبل از آغاز مطالعه افکار مزاحم به سراغتان بیاید. اجازه ندهید چیزی جز مطالعه، ذهنتان را به خود مشغول کند.
11- استفاده از راهنما: هنگام مطالعه:
از یک راهنما مانند مداد، انگشت و… استفاده کنید. در این حالت علاوه بر تمرکز بیشتر، از خستگی چشم نیز جلوگیری می‌شود.
12- نشان‌دار کردن: با استفاده از مداد یا ماژیک مخصوص،
نکات مهم و اساسی را علامت‌گذاری یا نشان‌دار کنید. برای این کار دقت خاصی در مطالعه داشته باشید تا نکات مهم را پیدا کنید.
13- یادداشت‌برداری و حاشیه‌نویسی:
این یک فعالیت پویاست که جسم و ذهن را درگیر می‌کند. سعی کنید بعد از مطالعه‌ی یک پاراگراف یا صفحه، آن‌چه را فهمیده‌اید و به خاطر دارید، بدون رجوع به کتاب بنویسید. این شیوه‌ای قوی در بازیابی و انتقال مطالب به حافظه‌ی بلندمدت است؛ ضمن اینکه تمرکز حواس بالایی نیاز دارد و آن را تقویت می‌کند.
14- تنوع روش:
از روش‌های متنوع در مطالعه استفاده کنید. گاهی قدم بزنید (که حالت خوبی نیست!)، گاهی پشت میز بنشینید (که بهترین حالت است)، گاهی DVD ببینید، گاهی از فایل‌های صوتی استفاده کنید، گاهی مطالب سایت کانون را مطالعه کنید. راه‌های متنوع و مختلف زیادی برای تقویت و تکمیل آموخته‌ها و افزایش توان یادآوری آن‌ها وجود دارد.
15- نوشتن:
یک برگ کاغذ سفید کنارتان باشد و افکار مزاحم خود را یادداشت کنید و به آن‌ها بگویید بعداً به سراغشان می‌روید. یا به ازای هر بار پرش ذهنی، یک علامت یا شکل در کاغذ بکشید و وقتی برگه پر شد آن را روی دیوار بچسبانید.
16.روی لحظه حال تمرکز کنید
دوباره یادآوری می‌کنیم که معمولا پرش ذهن به خاطر غرق شدن تو خاطرات نامطلوب گذشته یا پرواز کردن به آینده و نگرانی از اتفاقات پیش رو بوجود میاد. پس می‌تونید با تمرکز روی لحظه‌هایی که دارید پشت سر میذارید از پرش ذهن جلوگیری کنید.
تهیه و تنظیم: آکادمی دُردانش
مطالب زیر را حتما بخوانید:
قوانین ارسال دیدگاه در سایت